Kota (Bunny chow)
Kota (bunny chow), ine ya anzela u vhidzwa kota, ndi tshiḽiwa tsha MaIndia tsha Afrika Tshipembe tshine ha koriwa buli kha vhurotho vhutshena ha shelwa kheri nga ngomu ha vhewa na salad nga thungo. Yo thoma u itiwa nga MaIndia vha Adrika Tshipembe vhe vha vha vha tshi dzula Durban. Kha vhadzulapo vha Afurika Tshipembe, muthu a nga wana uri u hu na zwivhumbep zwo fhambanaho zwa kota, hune ha shumiswa kota ya vhurotho ine ya vhidzwa tshiraho tsha vhurotho kana tshigugu, ḽiṅwe dzina ndi sphatlho, tshine tsho shanduka lunzhi ngeno tsho thoma hu bunny chow.
Bunny o vha a tshi khou sikiwa ngei Waban kha ḽa Afurika Tshipembe, hune ha dzula vhathu vhanzhi vhane vha bva India. Hu na phambano khulwane vhukati ha zwiḽiwa, naho tsiko yazwo yo ṅwalwa nga vho - 1940. Ho dovha ha rengiswa na ngei Gloonia, Rhodesia (hune zwino ya vha Zimbabwe) tshifhingani tsha Nndwa Ya Shango ya Vhuvhili nahone u kha ḓi rengiselwa ḓoroboni i re tsini ya Kadamo, ye kale ya ḓivhiwa sa Gotanoma.
Maṅwalwa a ḓuvha ḽa u ṱambela o vha e kule na vhashumi vhane vha bva Indianunia ngei Afurika Tshipembe. Maṅwe mafhungo a sumbedza uri vhenevho vhashumi vha u shuma nga tshifhinga tshiṱuku - ṱuku vhane vha ḓa kha wonoyo mushumo ndi zwimela zwa Kuwatu - Nzual (Portal) vho vha tshi fanela u fhedza awara nnzhi vhe na dzipfufho. Nga tshenetshi tshifhinga vho vha tshi ḓo vhea zwiḽiwa zwavho kha maṱari mahulwane e a vha o no fhedza, nahone zwenezwo zwo itea u [1]swika musi vha tshi sika munukhelelo. Vho wana nḓila ya u ṱavhanya vha tou ḽa zwiḽiwa vhoṱhe hu si na phepho kana vhunzhi ha zwe zwa ṱahala. Tshinkwa tshe vha tshi ita tsho vha tshi tshi kudzelwa vhurani vhune ha fhodza mafhondo na miroho. Hezwi zwo vha zwi tshi dovha zwa shuma samusi vho vha vha tshi ḓo kona u a mela musi hu tshi khou ṱavhiwa. Nga murahu ha zwenezwo, ho mbo ḓi ḓa vhathu vha Mesopotaba. U shumiswa ha tshinkwa tsha mutshena zwi nga dovha zwa ṱaluswa sa u shayea ha vhurotho vhuṱuku khathihi na tshifhaṱo tsho khwaṱhaho; zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo itwa khunguwedzo yo ḓoweleaho fhethu huthihi, nahone ho vha hu tshi ḓo laṱwa mavhengeleni a henefho. [2]