Vhumalavhanzhi

Vhumalavhanzhi ndi maitele ane a wanala kha tshakha dzo fhambanaho hu nga vha kha lushaka lwa Vhavenḓa, Vhatsonga, Mazulu na dziṅwe tshakha. Maitele aya ndi aḽa hune ra wana munna a tshi swika na hune a mala vhafumakadzi vhavhili kana vhane vha fhira vhavhili kana mufumakadzi wa swika na hune wa wana o malwa nga vhanna vhavhili kana vhane vha fhira vhavhili. Maitele aya kanzhi a swika na hune avha o ḓoweleaho musanda hune ra pfha hu tshi pfhi khosi i dzea vhaṱanuni vhane ya funa.

Maitele

Vhumalavhanzhi kha tshinepe

Maitele aya a vhumalavhunzhi sa izwi a tshi kona unga itwa nga vhoṱhe vhanna na vhafumakadzi, hu na nḓila ya kutshimbidzele kwa aya maitele. Arali munna a tshi tama u mala vhafumakadzi vho vhalaho ndi fhaḽa hune a thoma nga u mala mufumakadzi wawe wa u thoma ari zwenezwi ono mala a tshi vho dzula na uyu wa u thoma a swika na hune a ṱoḓa kana a ḓi wanela mufumakadzi wa vhuvhili a rumela vhathu u mala tshiṅwe tshifhinga mufumakadzi wa u thoma a si na na nḓivho nazwo a tou mangala hu tshi khou ḓiswa mufumakadzi wa vhuvhili muṱani na hone a fanela u zwi ṱanganedza arali a sa ṱanganedzi wa wana a tshi vhudzwa u pfhi o vhofholowa u humela hayani hahawe. Musi zwi tshi ḓa kha vhafumakadzi maitele aya ha ngo tou anda nahone zwi a konḓa u wana muthu wa mufumakadzi a tshi nga swika na hune a malwa nga vhanna vho vhane vha paḓa vhavhili, zwine ra wana zwi tshi itea kanzhi ndi uri mufumakadzi a nga tou wana muthu nga nnḓa ha mbingano yawe zwine zwa vhidzwa u pfhi ndi vhufarekano ngeno munna wawe a sa zwi ḓivhi hafha hayani.

Zwivhangi

Vhafumakadzi

Hu na zwivhangi zwinzhi zwine zwa nga ita uri huvhe na maitele aya a vhumalavhunzhi, u fana na mvelele, u shaya, u vha khosi , usa wana zwo lavhelelwaho mbinganoni. Musi zwi tshi ḓa kha mvelele ndi hune Vhavenḓa vha vha na maitele avho a uri munna ndi nḓou ha ḽi muri muthihi ndi afho hune ra wana vhanna vha tshi tendelwa u vha na vhafumakadzi vhanzhi ngeno vhafumakadzi vhone vha sa tendelwi u vha na vhanna vhanzhi u ya nga ha mvelele. Musi zwi tshi ḓa kha mafhungo a u kundwa u wana zwo lavhelelwaho mbinganoni ndi fhaḽa hune ra wana mufumakadzi a tshi swika mbinganoni a kundelwa nga u wana vhana kana a swika mbinganoni a vha a tshi kundelwa nga u ḓisa vhana vha vhatukana, hu a swika na hune munna a dzhia tsheo ya uri u khou tama u mala mufumakadzi wa vhuvhili ane a nga mubebela vhana vha vhatukana kana ane a nga mubebela vhana arali mufumakadzi uyo e muumba. [1]

Masiandoitwa

Vhumalavhanzhi hu ḓivha na masiandoitwa aho tshiṅwe tshifhinga masiandoitwa ayo avha masiandoitwa a vhuḓi ngeno tshiṅwe tshifhinga a si masiandoitwa avhuḓi. Nga murahu ha vhumalavhanzhi u a wana vhafumakadzi vho malwaho afho muṱami vha sa anḓani zwine zwi nga fhedza zwi tshi vhanga mafuvhalo, dzinndwa khathihi na dzimpfhu. Mafuvhalo ayo anga vhangwa nga u lwa ha vhafumakadzi hune ri nga wana vha tshi rwana tshiṅwe tshifhinga vha tshi lwa nga u shumiselana zwihali kana zwithu zwi si zwavhuḓi. Musi zwi tshi ḓa kha dzi mpfhu ri nga wana uri u lwela vhuimo kha munna wavho muṅwe anga pfha u nga ene ha funwi u lingana na mufumakadzi wa u thoma kana wa vhuvhili a ita uri wa u thoma a miliswe tshivhindi, tshiṅwe tshifhinga u wana zwi tshi fhedza zwo dzhenisa na vhana nga vhukati.

Phendelo

Vhumalavhunzhi ndi maitele o ḓoweleaho ane a na zwivhangi zwa hone khathihi na masiandoitwa a hone ane maṅwe ndi avhuḓi, maṅwe a si avhuḓi. Vhanna na vhafumakadzi arali zwi tshi konadzea, vha fanela u ṱutshela kule na ayo maitele.