U tambudzwa ha vhana

U tambudzwa lwa vhudzekani

U tambudzwa ha vhana ndi tshiṅwe tsha zwiwo zwa Afurika Tshipembe. Vhana vha tambudzwa nga nḓila dzo fhambananaho sa u tambudzwa vhuḓipfi, u tambudzwa lwavhudzekani, na muvhili . U tambudzwa ha vhana a zwi khethulusi nga mbeu. U tambudzwa ha vhana lwa vhudzekani ndi masiandoitwa a si a vhuḓi a tatisaho vhunga zwi tshi bvelela nga murahu ha musi vhudzimu ha ṅwana ho fara-fariwa nga muthu muhulwane . Huṅwe u tambudzwa a zwi bveleli nga nṱhani ha u shumisa khani, maanḓa kana u shushedza, zwi a ḓithoma sa miswaswo. Vhathu vhahulwane vha tambudza vhana lwavhudzekani hu itela u ḓi fusha . U sumbedza ṅwana nyito dza zwavhudzekani naho zwi wela kha u tambudza naho ṅwana a sa khou ḓivha uri zwo tou ralo. U tambudzwa ha vhana lwavhudzekani zwi dovha hafhu zwa vhidza u pfukisela vhana malwadze a ḓaho nga vhudzekani (STI) kana dwadze tshifu (HIV).

U tambudzwa muhumbulo

Zwiṅwe u tambudzwa ha vhana zwi katela u tambudzwa ha vhuḓipfi kana u tambudzwa ha muhumbulo zwo ḓa nga u sa londwa nga vhabebi, u semiwa, na u shushedzwa . Nyito edzi dzi ita uri ṅwana a khakhisee kha ku alutshele kwawe, vhunga a tshi ḓo ḓidzhiela fhasi. Nahone, u tambudzwa ha vhana nga vhabebi kana vhaunḓi zwi sia tshilonda kha ṅwana, a kundelwa na u tamba na thangana murole. Zwo ralo, u tambudzwa ha mihumbulo ya vhana zwi ita uri vhana vha ṱungufhale na u pfa vho nyadzisea zwezwi vhe na vhaṅwe. U tambudzwa ha muhumbulo zwi bva na kha uri hu tambudzwa lwavhudzekani zwo itea nga nḓila ḓe . U tambudzwa lwa muhumbulo zwi nga itea hayani, tshikoloni na kha zwileludzi zwa vhudavhidzani.

U tambudzwa ha muvhili

U tambudzwa ha vhana zwi a fhira kha u tambudzwa lwavhudzekani na muhumbulo, zwa swika kha u tambudzwa ha muvhili nga u rwiwa nga zwanḓa kana nga tshihali. U shumiswa ha mavili kana zwihali zwi a ita uri ṅwana a swike hune a valelwa sibadela nga nṱhani ha mafuvhalo, zwa khakhisa na kushumele kwawe kha sia ḽa pfunzo, zwa dovha hafhu zwa kwama na mutakalo wa ṅwana . U tambudzwa kha muvhili zwi sia mavhadzi nahone zwi khombo sa izwi vhana vha tshi vha na mafuvhalo vha dovha hafhu vha dzula vho ṱungufhala vha tshi khou elelwa zwine vha tambudziswa zwone nga vhabebi kana vhaunḓi vhavho . Tsumbo dza uri ṅwana u khou tambudzwa muvhilini dzi katela u sa amba ngoho nga mafuvhalo ane ṅwana a a sumbedzisa, u hanedza uri u khou tambudziwa, kana u sumbedza nyofho u tshi sendela tsini na ṅwana uyo .

Ndaedzi

1. Mavhusha, T.I. (2010). Tsenguluso ya u tambudzwa ha vhana zwi tshi tikedzwa nga Mafenya L.L 'Ndi Bune-Ḓe' na Nefefe M.P. 'Milomo ya Nukala'. Masṱasi, Yunivesithi ya Limpopo.
2. Siaga, F.G. (2022). Ṱhoḓisiso ya u sa londwa ha vhana nga vhokhotsi na masiandoitwa a hone zwine zwa vhonala kha nganea mbili: Vhusha ho shandulela (Mahuwa, 1997) na Thonga Ipfi Ndo Vhaḓa (Demana, 2015). Masṱasi ya Tshivenḓa, Yunivesithi ya Venḓa.
3. Musida, S. What Every Child Needs to Know about Bullying Venda. Available from https://jacana.co.za/wp-content/uploads/2021/08/What-Every-Child-Needs-to-Know-about-Bullying-VENDA-FINAL.pdf. Yo wanala 2025-04-23